Ik ga nog even door hoor! De Parkstraatkerk heeft behalve een op architect Frank Lloyd Wright geïnspireerde ruimtelijkheid een aantal mooie ramen in realistische en Art Deco-stijl.

En dan Velperweg 17. Ik was daar in 2020. Het pand werd toen opgeknapt. In het interieur mooie Jugendstil-en Art Decodetails. Ook mooi glas-in-lood. De verder vrij traditionele (trap-)gevel verraadt het niet. Bouwjaar: 1907.

Meer glas-in-lood in het oude stadhuis.

Er zijn in Arnhem ook gebouwen met fraaie glas in loodramen. Bijvoorbeeld het Maarten van Rossumhuis. Verschillende burgemeesters lieten bij vertrek een persoonlijk raam achter in de werk-en ontvangstkamer op de eerste verdieping. Linksboven het raam van Matser, de wederopbouw-burgemeester.

Aan de westrand van Arnhem tref je het mooiste bedrijvenpark van Nederland: Arnhems Buiten, ofwel terrein den Brink, ofwel Electricity Campus. Daar doe ik ook met veel plezier rondleidingen. Er is veel moois te vinden: architectuur van de Haagse en Delftse School, bijzondere bomen en techniek.

Er zijn meer fraaie trappenhuizen. Hier nog enkele. Let op dat mooie indirecte licht in het trappenhuis linksboven! En die enorme trap van gelamineerd eiken in het midden, die heel rozet domineert. Rechtsonder een gietijzeren trapje uit de 19e eeuw.

Achter soms indrukwekkende en soms hele gewone gevels verbergen zich soms schitterende trappenhuizen, die dan alle kenmerken van de bouwstijl laten zien. Mijn favoriet? De trap in de Creuzbergschool, mooi voorbeeld van de Amsterdamse school.

Jammer dat het Heidemij-gebouw zo ver uit het centrum van Arnhem verwijderd is, want het is een prachtgebouw. Het weerspiegelt wel de standenmaatschappij van toen, want die indrukwekkende natuurstenen ingangspartij was alleen voor de directie. Het personeel moest achterom.

Verder op de Apeldoornseweg, hoog boven Arnhem zien we het indrukwekkende gebouw van de Heidemij, nu in gebruik door advocaten. De Bazel...

Apeldoornseweg 3: Diehl en de Art Nouveau. Diehl was een bijzondere architect. Als je de tijd neemt om een gevel rustig te bekijken, dan zie je een prachtig spel van vorm-restvorm en bijzondere combinaties van materialen. En een goed oog voor detail. Geen ornament is hetzelfde. (Het viaduct is niet door Diehl ontworpen)

De Apeldoornseweg was ooit te smal. Het viaduct ook. De hele huizenrij aan de westzijde werd gesloopt en het viaduct verbreed. Dat gebeurde rond 1900. Zo ontstond die enorm brede "Avenue". Tussen 1900 en 1915 zijn de nieuwe huizen gebouwd. Stuk voor stuk zeer de moeite waard. Diehl ontwierp de rij met huisnummers 43-57. Het was het hoogtepunt van de Art Nouveau.

De "Kop van de Apeldoornseweg" Rechts stond ooit die monumentale villa van weduwe Scheidius-Lüps, die gesloopt is voor dat prachtige post- en telegraafkantoor in de stijl van de Amsterdamse School. Gebouwd in 1922 en in 1944 door de bezetter met Trotyl opgeblazen. In 1954 kwam daar Rembrandt theater. Het oorspronkelijke Rembrandt stond in de Steenstraat en is door de Hitlerjugend opgeblazen. Een Art-Deco-monument ging verloren.

Koornmarkt 3. Het pand van de Loft was nog lang pakhuis. Duidelijk een van de mooiste op het plein. Zie die fraaie hijsbalk! En die enorme balken in het interieur. Flor Fina heeft de beurs open gezaagd voor een moderne uitstraling. De Jugendstilpanelen zijn gerestaureerd.

Korenmarkt Arnhem, 2. Nog een keer Korenmarkt.

De "Koornmarkt", waar ooit graan verhandeld en opgeslagen werd in de mooie panden met Hanze-Gotische gevels. In het midden eerst een open galerij (1845-1899), daarna de fraaie beurs met Neo-Gotische en Art Nouveau-elementen. (1900-1914). Veel later kwam het Filmhuis erin (1973-2018) tot de bassen van de omringende uitgaansgelegenheden de filmmuziek overstemden. Het graan had plaats gemaakt voor feestende mensen. De beurs staat er nog en zorgt nog steeds voor voedsel, maar dan

HET LOGO VAN DE BRITSE 1e AIRBORNE DIVISION OPERATIE MARKET GARDEN: Pegasus en Bellerophon Op een magentarode achtergrond zien we Pegasus, het gevleugelde paard met op zijn rug de stoere Bellerophon. Een verhaal over hoogmoed. Arnhem werd door operatie Market Garden niet bevrijd, ondanks de inzet van een enorme legermacht. Dit jaar herdenken voor de 81e keer deze trieste slag. (17-26 september 1944)

Even terug naar het Nieuwe Plein: waartoe diende dat merkwaardige 8-hoekige bouwsel? Ik denk dat het een prieel was. Lees maar.

Veel kunstenaars en musici inspireren zich op het werk van anderen. Voor Van Berkel is dat o.a. Eero Saarinen, Fins-Amerikaans ontwerper ("Mister Design") met name diens toepassingen van organische vormen. De term "Blob" komt van de Blobvis. Een organische vorm, die als een ruimteschip in de stad geland lijkt te zijn.

In de jaren '80 werd besloten tot een nieuw station. Na een proces van ca. 30 jaar staat daar de ultra-moderne "public transportation hub" van UN-studio's/architect Ben van Berkel. Na de opening in 2015 heb ik er veel rondleidingen gegeven. Er is ook veel interessants.

Architect Schelling had ook de stations van Enschede, Hengelo (Ov.),Zutphen en Leiden ontworpen. De roze panelen waren gemaakt van gerecyclede bakstenen uit het puin van de Grote Slag. Arnhems derde station was na een paar decennia alweer te klein. Ik was er toevallig bij in 2007 toen de betonknabbelaar het torentje omver knabbelde. De vernieuwing van het stationsgebied was toen al in volle gang, een proces van 30 jaar.